Prawo przedruku stanowi pewien wyłom w prawie autorskim, pozwalający na publikowanie treści innego autora – dziennikarza bez jego zgody
Funkcja i cel przedruku
Prawo przedruku pełni dwie bardzo istotne funkcje: po pierwsze umożliwia przeciętnemu odbiorcy dostęp do bieżących wiadomości, po drugie nie pozwala na zmonopolizowanie dostępu do informacji przez jednego wydawcę.
Niezwykle istotne jest przy tym, że z prawa tego można skorzystać wyłącznie w celach informacyjnych.
Jakich materiałów dotyczy prawo przedruku?
Zastosowanie przedruku możliwe jest w stosunku do ściśle określonych materiałów. Należy to uprawnienie traktować jako wyjątek, a nie regułę, która zezwala na pełną dowolność w kopiowaniu i rozpowszechnianiu cudzych treści.
Materiałami, które będzie można przedrukować będą zatem:
- sprawozdania
- artykuły na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne
- wypowiedzi
- fotografie reporterskie
Aktualność
Wszystkie materiały musi spajać jedna cecha – aktualność, która jest kluczowa dla prawa przedruku. Można więc przedrukowywać: sprawozdania o aktualnych wydarzeniach, artykuły na aktualne tematy polityczne, gospodarcze i religijne, a także aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie.
Pytanie o aktualność materiału musi pojawić się przed dokonaniem przedruku. Niestety, wszystkich którzy szukają gotowych odpowiedzi muszę zmartwić – nie ma jakiegoś jednego algorytmu, który pozwoliłby określić czy dany materiał jest aktualny czy nie. Istnieją natomiast pewne wskazania, które ową aktualność pozwolą „wychwycić”.
Dla ułatwienia wskazania te ujmę w tabeli:
Aktualność materiału nie jest uzależniona od spełnienia wszystkich ww. „przesłanek”, czy też części z ich. Są to jedynie wskazówki, które powinny pomóc w sytuacji pojawiających się wątpliwości.
Zastanawiając się nad aktualnością danego materiału trzeba też wziąć pod uwagę jego rodzaj oraz to, gdzie został opublikowany.
Jeżeli zamierzamy „skopiować” materiał (opublikowany w dzienniku), który jest newsem dnia, a w dodatku pracujemy dla dziennika konkurencyjnego to ciężko będzie uzasadnić legalność przedrukowania, którego dokonamy po dłuższym okresie np. po tygodniu czy miesiącu. Całkowicie odmiennie rysuję się sytuacja gdy tygodnik opublikuje artykuł otwierający dyskusję, trwającą dwa tygodnie, a przedruku dokona inny tygodnik, po upływie tygodnia od ukazania się komentowanego artykułu.
Gdzie można opublikować przedrukowany materiał?
- prasa
- radio
- telewizja
- Internet
Z tego wyliczenia wynikałby dość oczywisty wniosek, że prawo przedruku przeznaczone jest dla mediów, ale sprawa nie jest aż tak oczywista. Pewne problemy pojawiają się gdy zadamy sobie pytanie, co właściwie jest prasą i jak traktować środek przekazu jakim jest Internet?
Wyłgam się tym, że blog prowadzony jest dla dziennikarzy, więc wątpliwości nie powinno być 🙂
Na pewno też pojęciu prasy będzie poświęcony odrębny wpis.
Wynagrodzenia za przedruk
Wynagrodzenie za przedruk nie będzie przysługiwało twórcy aktualnych sprawozdań, w odniesieniu do pozostałych materiałów prasowych:
- aktualnych artykułów na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne
- aktualnych wypowiedzi
- aktualnych fotografii reporterskich
przysługuje co do zasady temu, kto jest do niego uprawniony (np. wydawca, dziennikarz).
Wykorzystanie części artykułu czy części wypowiedzi nie wyłącza obowiązku zapłaty wynagrodzenia. Wysokość zapłaty będzie odpowiadała proporcji wykorzystanego materiału.
Zakaz rozpowszechniania artykułów
Artykuły na tle pozostałych materiałów, do których można stosować prawo przedruku są wyjątkiem. Ich rozpowszechnienie może być bowiem przez uprawnionego zakazane.
Takie działanie, które złamie powyższy zakaz może spotkać się z reakcją, której efektem będzie wyrok sądu zobowiązujący do wypłaty kwoty dochodzonej pozwem.
